در گرمای ۳۵ درجه‌ای کابل، گروهی از دختران جوان که سه سال است از رفتن به دانشگاه محروم‌اند، در خانه‌ای گرد هم می‌آیند تا روی پروژه‌ای تازه کار کنند. آن‌ها که خود را «صدای امیدها» می‌نامند، دانشجویان سابق رشته علوم کامپیوترند که با وجود بسته شدن درهای دانشگاه روی دختران، از آموختن دست نکشیده‌اند.
این دختران به کمک اینترنت و بهره‌گیری از هوش مصنوعی، تلاش می‌کنند با دانشی که زمانی در دانشگاه می‌آموختند، پیوندی دوباره برقرار کنند و در حالی که حتی از رفتن به پارک و گشت‌وگذاری ساده هم محروم شده‌اند، برای خود سرگرمی و امکان معاشرت فراهم کنند.
اعضای این گروه دسامبر ۲۰۲۲، زمانی که در ترم دوم علوم کامپیوتر یکی از دانشگاه‌های خصوصی افغانستان تحصیل می‌کردند، به دستور رهبر طالبان ناگهان از ادامه تحصیل محروم شدند. آن‌ها در آغاز امید داشتند که اعتراض‌های گسترده زنان و فشارهای جهانی، طالبان را وادار به عقب‌نشینی کند، اما آنچه رخ داد، خلاف انتظارشان بود و با صدور فرمان‌های بعدی، محدودیت‌ها بر زنان بیشتر و زندگی برایشان سخت‌تر هم شد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
اسرار پارسا، ۲۵ ساله و رهبر تیم صدای امیدها، به ایندیپندنت فارسی گفت که ممنوعیت تحصیل در دانشگاه موجی از ناامیدی ایجاد کرد، اما او و ۲۰ نفر از همکلاسی‌هایش تصمیم گرفتند با استفاده از محتواهایی آموزشی موجود در اینترنت، در خانه به یادگیری ادامه دهند.
اعضای این گروه با هدف یادگیری، پیشرفت و دنبال کردن رویاهایشان تاکنون چندین پروژه را اجرایی کرده‌اند که حاصل آن ساختن دو ربات است. به گفته اسرار، ساختن این ربات‌ها حدود ۳۰ هزار افغانی (حدود ۴۵۰ دلار) هزینه برداشته است که اعضای گروه خودشان پرداخته‌اند.
بر اساس فرمان‌های محدودکننده طالبان، زنان نمی‌توانند بدون مرد محرم بیرون از خانه تردد کنند. این گروه هم یک عضو مرد دارد که نوید پارسا، ۲۸ ساله، برادر اسرار است. نوید که فارغ‌التحصیل دانشکده علوم کامپیوتر است، لوازم موردنیاز گروه را از شهر تهیه و به آنان در اجرای امور بیرون از خانه کمک میکند.
اعضای تیم «صدای امیدها» در حال کار روی یکی از ربات‌ها در کابل-ایندیپندنت فارسی
اعضای این تیم ابتدا ۲۰ نفر بودند، اما ۱۴ تن از آنان به دلیل مشکلات اقتصادی و ناامیدی از به نتیجه رسیدن کار، گروه را ترک کردند. اسرار دراین‌باره گفت: «هدف ما از تشکیل این تیم زنده نگه داشتن نور امید در دل‌هایمان، حفظ انگیزه برای ادامه یادگیری و آموزش هوش مصنوعی بود، اما بیشتر اعضای تیم ناامید و سرخورده شدند و ادامه ندادند.»
هدیه احمدی، ۱۹ ساله و عضو دیگر این گروه، می‌گوید که پس از بسته شدن دانشگاه‌ها به دستور طالبان، دچار افسردگی و اضطراب شد، اما کار روی پروژه‌های کوچک و یادگیری چگونگی استفاده از هوش مصنوعی، همراه با گروه حالش را بهتر کرد.
در دو سال گذشته، اعضای این تیم با استفاده از آموخته‌هایشان در سال اول دانشگاه و همچنین تماشای ویدیوهای آموزشی در اینترنت، دو ربات و چندین دستگاه ساختند. یکی از این ربات‌ها توان تشخیص ۲۰ نوع اجسام از جمله انسان را دارد و از راه دور کنترل می‌شود. اعضای تیم که پس از تکمیل این پروژه، حرکت ربات را روی میز آشپزخانه آزمایش کردند، می‌گویند این ربات با استفاده از فرکانس رادیویی و بلوتوث کنترل می‌شود و چهار نرم‌افزار برای کنترل آن وجود دارد. اسرار پارسا می‌گوید این ربات در صورتی که توسعه یابد، می‌تواند در شرایطی مانند زلزله و انفجار، انسان‌ها و دیگر موجودات زنده زیر آوار را شناسایی و ردیابی کند.
اسرار پارسا گفت پروژه دیگری که اعضای این گروه روی آن کار می‌کنند، ساختن یک پهپاد است. در صورتی که ساخت این پهپاد با موفقیت انجام شود، می‌توان از آن برای جمع‌آوری زباله از خیابان‌های شهر، رساندن دارو در موارد اضطراری و انتقال دیگر اشیا استفاده کرد.
آزمایش یکی از ربات‌ها در روی میز آشپزخانه-ایندیپندنت فارسی
برای اسرار پارسا، هدیه احمدی و دیگر اعضای این گروه، هدف از دورهم جمع شدن و کار با سیم و باتری و گوش دادن به فایل‌های آموزشی در اینترنت، تنها ساخت ربات و یادگیری هوش مصنوعی نیست؛ آنان در یکی از دشوارترین مراحل زندگی زنان افغانستان که بر اساس قانون امر به معروف و نهی از منکر طالبان حتی صدا و صورتشان «عورت» توصیف شده است و باید پنهان بمانند، از این فرصت برای کاهش اضطراب و فشارهای روانی استفاده می‌کنند.
به گفته اسرار، دورهم شدن در کنار یادگیری، فرصتی برای «رها شدن از درد و رنج ناشی از اوضاع جاری» است. «در ضمن وقتی باهم هستیم حس می‌کنیم هنوز همه‌چیز سر جای خود است و ما می‌توانیم به آموزش و یادگیری ادامه دهیم.»
هدیه احمدی می‌گوید در دو سال گذشته که هفته‌ای دو تا سه بار با اعضای گروه دور هم جمع می‌شوند و در کنار دنبال کردن محتوای آموزشی درباره هوش مصنوعی و ساخت ربات، باهم درباره رویاهایشان هم گپ می‌زنند، حالش نسبت به روزهای نخست تعطیلی دانشگاه‌ها بهتر شده است. او می‌گوید: «وقتی نتیجه کارهایمان می‌بینیم، خوشحال می‌شویم و حس می‌کنیم یادگیری و آموزش متوقف نشده است و همچنان تلاش می‌کنیم که روزی به هدفمان برسیم.»
تیم سابق رباتیک افغانستان به نام «رویاپردازان افغان» که سال ۲۰۱۷ تاسیس شد، در افغانستان و بسیاری از کشورهای جهان موردتوجه قرار گرفت. این تیم که در زمینه فناوری، مهندسی و رباتیک فعالیت می‌کرد، به نماد توانایی و امید در میان محدودیت‌های اجتماعی و سیاسی شناخته شد. با بازگشت طالبان به قدرت و منع تحصیل و اشتغال برای زنان و دختران، اعضای این تیم هم از افغانستان خارج شدند و اکنون در بیرون از افغانستان فعالیت می‌کنند.
کارهای تیم رباتیک افغانستان برای اعضای تیم «صدای امیدها» که تحت محدودیت‌های طالبان برای زنده نگه داشتن امید تلاش می‌کنند، الهام‌بخش است، اما این تیم هنوز هیچ حمایت و تماسی از سازمان‌های فعال در این زمینه دریافت نکرده است. آن‌ها با وجود همه موانع، تلاش می‌کنند در آینده با نمونه‌های کاری‌شان در نمایشگاه‌های بین‌المللی شرکت کنند تا فرصت برای دنبال کردن رویاهایشان فراهم شود.
طالبان با منع تحصیل دختران بالای ۱۲ سال در مدارس و دانشگاه‌ها، بر اجرای ۱۰۰ درصدی احکام شریعت اسلامی تاکید می‌کنند. فرمان‌های رهبر این گروه در زمینه محروم کردن زنان از تحصیل و اشتغال با محکومیت‌های بین‌المللی گسترده مواجه شد، اما ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان در پاسخ به این فشارها گفت که «فشارهای جهان بر ما بی‌فایده است».
ملا هبت‌الله در پیام‌ها و سخنرانی‌هایش در چهار سال گذشته پیوسته بر ضرورت «آموزش در پرتو شریعت و اصول اسلامی» تاکید کرده، اما در هیچ‌یک از این پیام‌ها و سخنرانی‌ها، به آموزش و اشتغال زنان و دختران در افغانستان اشاره‌ای نکرده است.
